Pagbaba ng lupa, panibagong problema ng mga namamalaisdaan

PAOMBONG, Bulacan—Bukod sa polusyon sa katubigan na nagpababa sa produskyon ng mga isda at iba pang lamang tubig sa Bulacan, pinoproblema na rin ngayon ng mga namamalaisdaan ang pagbaba ng lupa sa baybayin ng lalawigan.

Ang kalagayang ito ay ilang beses ng naiulat ng Mabuhay kaugnay ng pagpapataas ng kalsada sa mga barangay na karaniwang lumulubog sa high tide bilang pagtawag pansin sa mga namumuno sa pamahalaan.

Ngunit sa kauna-unahang pagkakataon ay nakumpirma ang epektong land subsidence o pagbaba ng lupa sa mga palaisdaang matatagpuan sa baybayin ng lalawigan na nakaharap sa Manila Bay.

Ito ay sa pamamagitan ng panayam sa mga beteranong namamalaisdaan sa Bulacan, partikular na sa bayang ito ay sa bayan ng Hagonoy.

Ayon kay Pedro Geronimo, mahigit isang metro na ibinaba ng lupa sa may 15-ektaryang palaisdang kanyang pinamamahalaan sa bayang ito.

Bilang isang beteranong namamalaisdaan, si Geronimo ay mahigit ng 40 taong namamahala sa palaisdaan.

Si Pedro Geronimo habang pinagmamasdan ang huling alimango.

Sa esklusibong panayam, inihayag niya ang karanasan sa pamamalaisdaan.

“Dati kahit tag-ulan nakakapagpatuyo kaming palaisdaan,” kuwento niya.

Ito ay sa pamamagitan lamang ng pagbubukas ng prinsa ng palaisdaan kung mababa ang tubig sa sapat at ilog.

“Tingnan mo ngayon, kahit tag-araw, kailangan pang bombahin palabas ang tubig para makatuyo,” ani Geronimo habang naghihintay matuyo ang palaisdaang pinag-aanihan ng sugpo, bangus at alimango.

Ang pagbobomba ng tubig palabas ng palaisdaan ay ginagamitan ng bangkang de motor na kinakabitan ng lonang nagsisilbing daluyan ng tubig palabas ng prinsa habang umaandar angmakita ng bangka.

Ang tubig na inilalabas na naitutulak elisi ng bangka habang umaandar.

“Mahigit isang metro na ang ibinaba ng lupa dito kaya dagdag na gastos sa pagpapatuyo,” sabi ni Geronimo.

Ayon sa mga dalubhasang sina Kelvin Rodolfo at Fernando Siringan ng University of the Philippines (UP), ang baybayin ng Maynila,Bulacan,Pampanga at Bataan ay bumaba ng dalawa hanggang tatlong sentimetro bawat taon.

Nakakadagdag pa rito ang pagtaas ng lebel ng tubig sanhi ng pagkalusaw ng niyebe sa mas malalamig na bansa.

Batay sa mga pahayag ng mga dalubhasa, ang land subsidence o pagbaba ng lupa sa baybayin ng Bulacan ay sanhi ng over water extraction o sobrang paghugot ng tubig mula sa ilalim ng lupa dulot ng lumalaking pangangailangan sa sariwang tubig ng lumolobong populasyon.

Ang kalagayang ito at naidokumento nina Rodolfo at Siringan sa mga barangay sa baybayin ng Manila Bay.

Bilang pagtugon naman sa paglubog ng lupa sa high tide, nagsasagawa ng pagtaaas ng kalsada sa mga barangay ang mga lokalna pamahalan.

Ngunit sa hanay ng mga palaisdaang pinagkukunan ng malaking produksyon ng isda at iba pang lamang dagat, halos wala pa ring interbensyon o pag-aaral ang pamahalaang lokal.

Ayon kay dating Bokal Patrocinio Laderas, apektado ng pagbaba ng produksyon sa isda ang ekonomiya ng isang bayan partikular na ang Hagonoy at Paombong.

Ito ay dahil sa maraming  mamamayan ang umaasa sa produksyon ng pangisdaan ng Bulacan hindi lamang para sa pagkain, kundi para sa trabaho at negosyo.

“Hindi kasing lucrative dati ang fishpond sa Bulacan dahil sa samut-saring factors,  sabi ni Laderas na isang beterano sa larangan ng pamamalaisdaan.

Inayunan din ito ni Kagawad Alfredo Lunes ng Barangay Pugad sa bayan ng Hagonoy.

Inihalimbawa niLunes ang kanilang barangay na nakadelintera sa Manila Bay na kapag tumataas ang tubig sa dagat o high tide ay lumulubog at kung may bagyo ay sinasampa ng alon maging ang bubong ng kanilang bahay.

“Malaki na talaga ang ibinaba ng lupa sa tabing dagat,” sabi ni Lunes at inihalimbawa ang Aroma Beach na ngayon ay lubog na tubig dagat.

Ang Aroma Beach ay isang sand bar sa baybaying ng Barangay Pugad na dinarayo noong dekada 80 at 90.   (Dino  Balabo)